მოგვიტანს თუ არა სიკეთეს სკოლაში უცხოური მოდელების უცვლელად გადმოტანა?
oTar cinariZe 85 21 14 –
Suaxevis municipalitetis sofel tbeTis umSvenieresma ubanma lomsianeTma cxovrebis, sazogadoebrivi da profesiuli saqmianobis gzaze gamosvla dauloca ramin baxtaZes. sibrZnis asakSic pedagogiur saqmianobas ver eleva, masTan saubarSi naTlad warmoCindeba im moZRvris roli da avtoriteti, romelic 40-welze metia momaval Taobas qarTul enasa da literaturas aswavlis.
– vin iTamaSa gamorCeuli roli Tqvens pedagogad CamoyalibebaSi?
– mama lomsianeTSi pirveli adgilobrivi maswavlebeli iyo. igi didi pativiscemiTa da siyvaruliT sargeblobda moswavleebSi. bavSvobidan vocnebobdi, mamis msgavsi adamiani gavmxdariyavi. igi Cemi ideali iyo. lomsianeTis dawyebiTi skolis damTavrebis Semdeg tbeTis saSualo skolaSi ganvagrZe swavla. im skolaSi momuSave yvela maswavlebeli CemTvis avtoriteti iyo, magram JuJuna futkaraZe, rezo daviTaZe, murman wulukiZe, revaz da daviT jafariZeebi, Temur TurmaniZe, daviT anTaZe mTeli koleqtivisgan myavda gamorCeuli – isini WeSmariti aRmzrdelebi gaxldnen. Tu Cems pirovnebaSi rame Rirebulia, yvelaferi Cemi patara soflis ubralo mcxovrebTagan SemiTvisebia. tbeTis gareuban lomsianeTSi davibade da gavizarde, magram Cemi deduleTis – gogaZeebis Sviladac vTvli Tavs. am or sofels, maT bunebasa da aq mcxovreb adamianebs vaRmerTeb dRemde.
– lomsianeTis warsulsa da dRevandelobaze ras gvetyviT?
– lomsianeTSi erT dros, Cemi bavSvobisa da siWabukis periodSi, 21 komli cxovrobda. amJamad 3-4 komliRa iTvleba namdvil mosaxled. zafxulobiT isev iReba gamoketili saxlebis karebi da Zveleburi Jriamulia. bevri iseTic gamoereva, vinc aq ar dabadebula, magram winaparTa saufloSi Camosul turistad ar grZnobs Tavs. piradad, saqmiTac da sufriTac, vcdilob, momaval Taobas ise Sevayvaro lomsianeTi, rom es pawawina samoTxe nasoflarad ar gadaiqces, rogorc es erTxel (Turqebis Semosevisas) moxda.
– Tu gaxsendebaT pirveli gakveTili, romelic aWaris mTianeTis skolaSi CaatareT?
– pirvel gakveTils ra damaviwyebs. 1980 wlis 1 seqtembers wablanis (Suaxevis raioni) 8-wliani skolis me-5 klasSi moxda Cemi maswavleblad kurTxeva. axla is bavSvebi 55-56 wlisani arian. ramdenime maTganis SviliSvils amJamad baTumis me-14 sajaro skolaSi vaswavli. gansakuTrebuli grZnobebi makavSirebs maTTan.
– im Taobis studenti iyaviT, komunistur reJims rom daupirispirda. ras gaixsenebdiT?
– 1978 wlis 26 maisi Cemi mexsierebidan ar waiSleba. am dRem damarwmuna, rom yovelgvari reJimisa da tiraniis winaaRmdeg yovelTvis Rirs brZola, Tundac sicocxlis fasad. imdRevandelma gamarjvebam maswavla Seupovroba usamarTlobis winaaRmdeg. Tamamad vityvi, rom dedaenis saxelmwifo enad SenarCunebam Sva erovnuli moZraobis axali talRa da meamayeba, rom am talRis erTi zvirTi mec var, Cems megobrebTan erTad.
– ramdenad mizanSewonilad miiCnevT saskolo programidan saxelovani mwerlebis nawarmoebebis amoRebas?
– qarTuli literatura imdenad mdidaria Rirseuli mwerlebiT, rom saskolo programa maTi Semoqmedebis measedsac ver daitevs, magram programis Semdgenlebi codvili xeliT ar unda Seexon im mwerlebis gamorCeul nawarmoebebs, romlebzec Cveni mama-papa gaizarda.
– Tqveni mosazrebiT, ramdenad gamarTlebulia saskolo reformis axlandeli modeli?
– rac maswavlebloba daviwye, imis Semdeg saskolo reforma ar sruldeba. skola cocxali organizmia da asec unda iyos albaT, magram ucxouri modelebis aslebis gadmotana sikeTes ar mogvitans. dRevandel skolaSi swavla aRzrdisgan daclilia. codna unarebma Secvala, zneoba `bavSvTa uflebebma~ Caanacvla da a. S.
– sibrZnis asakSi mSobliur sofels ar tovebT. misi ganviTarebisTvis dRemudam zrunavT. raa mTavari, qarTuli sofeli rom SevinarCunoT?
– asakSi rom Sedixar, ufro gimZafrdeba survili iq yofnisa, sadac bavSvoba gagitarebia. raoden sevdis momgvrelia yoveli nasaxlaris naxva da warmoidgineT, nasoflari ra gunebaze dagayenebT. urbanizacia Tavisas akeTebs, Cven verafers gavxdebiT JamTasvlis winaSe, magram bevrjer piradad Semiwuxebia adgilobrivi xelisufleba, rom gza, eleqtroenergia, sasmeli wyali da tyiT sargebloba salaparakod ar gauxdeT sofelSi mcxovreblebs. moqmedi xelisufleba bevrs akeTebs am mxriv, Tumca aqaur xils, bostneuls, baRCeuls da rZis produqtebs ucxouri iaffasiani produqcia rom anacvlebs, soflis SenarCuneba gaWirdeba. qarTvelma kacma Tavis droze mosavals Wirnaxuli uwoda, marTlac, ramdeni Sroma da jafa sWirdeba sarCo-sanovagis damzadebas. am Wirnaxuls groSebad rom ar daufasebs mSromels aravin, maSin TviTonac miatovebs xvna-Tesvas da miaSurebs bazars, maRaziebs, sadac daxlebi izniqeba nitratebiTa da pesticidebiT gaJRenTili nivriTa da xaxviT, mwvaniliTa da xiliT. . .
– tbeTi droebiT datoveT im wlebSi, roca stiqiuri procesebi mZvinvarebda. axla rTuli mdgomareobaa raWaSi, sadac mravali megobari gyavT. . .
– 1989 wlis 8 aprils mTeli Cemi sofeli Tvalcremliani SesTxovda ufals xsnas. TiTqos locva-vedreba Seismina gangebam da msxverplisgan dagvifara. sofeli TiTqmis daicala, magram mewyruli procesebi roca SeCerda, bevri ukan dabrunda. umZimesi gancdaa Tundac erTi adamianis tragikuli daRupva, raWaSi ki aTobiT adamiani Seiwira ulmobelma stiqiam. RmerTma gaaZlieros yvela Wirisufali. xelisufleba, albaT, yvelafers gaakeTebs, rom Tanadgoma ar moakldeT gadarCenilebs da kvlav aRorZindes Sovi.
– qarTuli mwerlobis mosiyvarule Tanamedroveobas ra adgils miuCenT?
– axla yvelaferi ucxouria modaSi, magram Cems moswavleebSi bevria qarTuli klasikisa da Tanamedrove mwerlebis moyvaruli. bevrs wignze metad socialuri qselebi izidavs. es axlandeli senia, rogorc ilia ityoda, Tanac Zalian saSiSi.
– aWaraSi mcxovrebi romeli mwerlis nawarmoebis Setanas isurvebdiT saskolo programaSi?
– aWaraSi bevri Rirseuli Semoqmedia, araerTi maTgani Cemi megobaria, yuradRebiT vadevneb Tvals maT axal leqssa Tu Txzulebas. sasurvelia, maT Semoqmedebas merxidan ecnobodes axalgazrdoba, Tumca vaxtan RlontisTana poeti, moqalaqe da adamiani mTel saqarTveloSic ar meguleba.
– ras miewereba, rom aqamde maTi nawarmoebebi saskolo programebSi ar Seitanes?
– sxvadasxva klasis klasgareSe sakiTxav literaturaSi SexvdebiT TiTo-orola baTumel mwerals. rac Seexeba uSualod saxelmZRvaneloSi maT xilvas, albaT, momavlis saqmea.
– erTxans saubrobdnen, rom baTumis meToTxmete sajaro skolaSi maswavlebloba miatoveT.
– 1995 wlidan baTumis me-14 sajaro skolaSi (adre 26-e) vmuSaob. arasdros mimitovebia es saswavlebeli. iyo SemTxveva, roca skolis xelmZRvanelobas erCivna sxvagan gadavsuliyavi (Cemi enagrZelobis gamo), magram dRemde am skolaSi vmuSaob da, vfiqrob, Cemi pedagogiur jildoze gacilebac am skolis pedkoleqtivs mouwevs.
– veterani pedagogi damwyebi maswavleblisgan ras moiTxovT?
– erTma wlevandelma kursdamTavrebulma bolo zaris dRes miTxra: `Tqvens gakveTilze iumoris deficiti igrZnoboda~. axalgazrdobas iumori izidavs, amitom Cems axalbeda kolegebs vurCev: `meti iumori!~ da moswavleebis sakuTar pirmSosaviT siyvaruli.
– axalgazrdebTan urTierTobis ra formebs irCevT?
– axalgazrdebs konservatiuli Sexedulebebi ar moswonT, amitom TanatoliviT unda eurTierTo, Tumca zRvari zRvaria.
– soflis saWirboroto saqmeebSi ramdenad monawileobT?
– sazafxulo ardadegebis gamocxadebisTanave mimixaria sofelSi. minda, ar gavucxovde Cems mamulSi da axlac ToxiT, celiT, culiT vebmebi soflis sasikeTo saqmeebSi. zogjer TviTon var iniciatori arxis, gzis, soflis centris keTilmowyobisa da dasufTavebis. 7 welia soflis saxalxo dResaswaul `tbeTobis~ erT-erTi organizatori mec var.
– Tqvens CarTulobas adgilze ramdenad iziareben?
– ramin baxtaZes tbeTelebis Zveli da axali Taobac kargad icnobs. sacxovreblad baTumSi gadasvlis Semdeg dabadebuli tbeTelebic maswavlebels meZaxian. mixaria, rom Sinaurad mTvlis Cemi mSobliuri miwa-wyali.