ახალი წელი ტრადიციაზე მეტია
nini CxartiSvili 27 48 94 –
adamianTa umravlesoba fiqrobs, rom axali wlis Rames ra ganwyobiTac Sexvdebian, mTeli weli iseTive iqneba maTTvis. SesaZlebelia Tu ara ubralo crurwmenam Cveni momavali gansazRvros? iqneb, arsebobs raRac uxilavi kavSiri Cvensa da kosmiur samyaros Soris, sadac yoveli fiqri winaswar wers momavals.
gazeT `aWaris~ dRevandeli stumaria profesori Tina SioSvili, romelmac araerT Taobas gaacno qarTuli xalxuri folklori, wes-Cveulebebi, rwmena-warmodgenebi da aziara saukonovan sibrZnes. sainteresoa misi azri am yvelaferTan dakavSirebiT.
– qalbatono Tina, rogor fiqrobT, gansazRvravs Tu ara adamianis fiqri mis momavals da SesaZlebelia Tu ara, axal wels ra ganwyobiTac SevxvdebiT, mTeli weli iseve gavataroT?
– adamianis fiqri da ocneba, bunebrivia, bevrad ganapirobebs missave guneba-ganwyobilebas da ra gasakviria, rom ganwyobis xasiaTisamebr aris momarTuli misi Semdgomi qmedebani, rac didad gansazRvravs mis momavals, damokidebulebas adamianebisadmi, gare samyarosadmi, movlenebisadmi. sociumi arasodes aris morgebuli oden erTi (Tundac meti) adamianis guneba-ganwyobas, amitomac adamiani Tavisi gonebriv-fizikur-materialur SesaZleblobaTa farglebSi da, amave dros, sociumis zneobriv-moraluri dakveTis gaTvaliswinebiT (ramdenadac Cven socialuri arsebani varT) unda cdilobdes, gaalamazos, gaakeTilSobilos is sivrce, sadac binadrobs, saqmianobs, sadac ufalma miuCina adgil-samyofeli. sul unda gvaxsovdes qarTuli xalxuri filosofiuri lirikis erT-erTi Sedevris WeSmariteba:
`me soflis Tavsa vesaxle
da ar – sofeli Cems Tavsa,
sofeli kargad mTavsobda,
Tu me sofeli meTavsa;
rac ki soflisad mindoda,
winwin movida Cems Tavsa~.
axali wlis daxvedra da Zvelis gastumreba msoflios yvela xalxis cxovrebaSi erT-erTi umniSvnelovanesi dResaswaulia, romelic saukuneTa ganmavlobaSi myar tradiciad iqca da romelsac adamianebi ukeTes momavals ukavSireben, mtkiced sjeraT, rogori guneba-ganwyobiTac Sexvdebian am sanukvar dRes, ise Caivlis mTeli weliwadi. amaze miuTiTebs saaxalwlo samzadisis yvela niuansi.
– cxovrebaSi Tu gqoniaT SemTxveva, roca crurwmena realobad iqca?
– me, piradad, veranair adamianur rwmenas ver movnaTlavdi crurwmenad; sulier-gonebrivi da cxovrebiseuli Cvevebis ganmsazRvreli esa Tu is damokidebuleba movlenebisadmi, tradiciulad Camoyalibebuli Cvevebisadmi Tuki optimizms, keTildReobas, saTnoebas, samomavlo sikeTes emsaxureba, Tuki odnav mainc Seni xalxis istoriul gamocdilebasTan asocirdeba, misaRebia da STamomavlobisaTvis Sesanax-gadasacemi. am TvalsazrisiT unda vuWvretdeT saukuneebgamovlil saaxalwlo CveulebaTa magiur-religiur niuansebsac, romlebic profilaqtikuri da produqtiuli daniSnulebisaa da wuTisoflis Suq-Crdilebis gaadvilebas, sociumis gakeTilSobilebas, gamxiarulebas, ukeTesi momavlis rwmenas emsaxureba.
– rogori ganwyobiT xvdebiT Soba-axal wels da ra asociaciebs iwves is TqvenSi?
– tradiciisamebr, romelic yvela Cvengans Zval-rbilSi gvaqvs gamjdari, mec da Cemi ojaxic Soba-axalweliwads sixaruliTa da siyvaruliT vxvdebiT. yoveli wlis am monakveTSi xom CvenTvis erTgvari angariSgebis dro dgeba – vafasebT ganvlils da vgegmavT siaxles, romlis ganxorcielebis rwmenasac saaxalwlo ritualis yoveli detali gvCuqnis.
– Tqveni azriT, rogor unda gaataros adamianma axali wlis Rame, rom mas bednieri weli hqondes?
– axali wlis Rames tradiciulad yvela ojaxis wevrebTan erTad unda Sexvdes, Tumca dRes, mraval mizezTa gamo, yovelTvis veRar xerxdeba. erTi ram ki savaldebuloa da saukuneobriv gamocdilebasa da wes-Cveulebebs emyareba: yvela cdilobs, am RamiT iyos mxiaruli, Sublgaxsnili, gulgaxsnili, saTanadod daxvdes saaxalwlo xonCiT xeldamSvenebul `kargi fexis~ mqone mekvles, turfad morTuli naZvis xisa da CiCilakis sasiamovno garemoSi miusxdnen sufras da mTeli guliT warmoTqvan saaxalwlo smurebi, romlebSic Cveni qveynis samoqalaqo da sameurneo cxovrebis xangrZlivi istoriuli gamocdilebaa warmoCenili, romelTa magiuri funqciaa mSvidobis, sixarulis, bednierebis, gamravlebisa da gaxarebis, kacTa Soris saTnoebis damkvidreba. sworedac, amgvari asociaciebi sufevs Cems ojaxSic, misi diasaxlisi xom erovnuli zepirsityvierebis, tradiciebis gamousworebeli qomagi da mimdevaria.
– rogor atarebs Tqveni ojaxi axal wels, raime gansxvavebuli tradicia xom ar gaqvT?
– ver vityodi, rom maincdamainc sxvaTagan gansxvavebuli tradicia gvqondes ojaxSi, Tu ar CavTliT erT niuanss: rac Svilebi da Semdeg SviliSvilebi wamoizardnen, aRar sjeraT, rom saCuqrebs Tovlis papa ugzavniT; amdenad, aRarc saocar, bavSvuri gulubryvilobiTa da umwikvloebiT aRsavse werilebs ugzavnian mas, Zveli werilebi ki oden saojaxo arqivSi inaxeba da, albaT, maTi avtorebi odesme gaixseneben bavSvobis wlebs da im ocnebebsa da saidumloebebs, rasac Tovlis papas andobdnen.
– rogori iyo qalbatoni Tina bavSvobaSi da rogori aris axla? Tqveni gadmosaxedidan SegcvalaT Tu ara drom?
– Rrma bavSvobaSi, ramdenadac maxsovs, celqi viyavi, mezoblis biWebs tols araferSi vudebdi – davrbodi, vWidaobdi, imdroindeli yvela sabavSvo TamaSobani da maTi gaTvlebi maxsovs da sabavSvo folklorze saubrisas mudmivad Cemive siymawvile midgas Tvalwin, mas mere ki, rac wigns davumegobrdi, `davwynardi~, ezo aRar mizidavda, samyaros Secnobis wadili gameRviZa da erTaderTi, rac ama Tu im saintereso wignis kiTxvasTan erTad, mabednierebda, xalxuri zRaprebis, legenda-Tqmulebebis mosmena Tu wakiTxva iyo da, albaT, amanac ganapiroba profesiis arCevani. rac Seexeba drosTan damokidebulebas, bunebrivia, JamTasvla Tavisi zigzagebiT met-nakleb gavlenas axdens adamianze; wuTisofels tkivilebic axlavs da imedgacruebanic, Tumca, mTavaria, ar gaborotde, sikeTis msaxureba gaixado laitmotivad, ar daece. . . Cemi pirovnebac am Tvalsawieridan dasanaxavia.
– rogor aRniSnavdnen Tqvens bavSvobaSi bebia da babua axal wels da dRes bevri cvlilebaa Tu ara ojaxur tradiciaSi?
– Cems bavSvobisdroindel axal wels ver Seedreba momdevnoebi. Cveni naZvis xe Wers ebjineboda. me da Cems das didxans gvjeroda, rom Cvens papas tyidan Tovlis babua atanda CvenTan am xasxasa xes; papidasagan naCuqari saTamaSoebi ki uxvad gvqonda, magram bebia Cveni xeliTac gvamzadebinebda. amas garda, sasoebiT gamoviRebdiT Semodgomaze naZvis xisaTvis amovlebul pawia CurCxelebs (kuntelebs) da siamayiT vkidebdiT aTasfrad morTul naZvis xeze Cvenive naxelavs. TiTqmis Cveni simaRlis qaTqaTa Tovlis papas mivuCendiT Tu ara adgils naZvis ZirSi, iwyeboda karnavali – leqsebiTa da simRerebiT, gamocanebiTa da cekvebiT varTobdiT, vealersebodiT da gvjeroda, rom diliT saCuqrebs dagvaxvedrebda. asec xdeboda.
– ras etyviiT adamianebs, romlebic skeptikurad uyureben axal wels da maTTvis es ubralo tradiciaa da meti araferi?
– adamianebs, romlebic skeptikurad uyureben axal wels, Tavad ar Tu ver erTvebian am erT-erT yvelaze sasixarulo dResaswaulSi, visTvisac es zeimi oden ubralo tradiciaa, vetyodi, rom bavSvoba gaixsenon, am RamiT mainc daibrunon is gulubryviloba da uSualoba, rac yvelas hqonia am zogadkacobriuli dResaswaulis dros da naxaven, rogor SeecvlebaT guneba-ganwyoba, rogor gaaxareben irgvliv myofT da samyarosac uaRresad dadebiT, sasiamovno emociebs gaugzavnian, rac esoden saWiroa da rac aucileblad ukan daubrundebaT.
– am wels ris Secvlas isurvebdiT samyaroSi?
– damdeg axal wels vulocav samyaros, Cems mSobel xalxs, naTesav-mokeTeebs, kolegebs, Cems uZvirfases studentebs! Zalze gaxarebuli var, rom saaxalwlod agvisrulda mraval TaobaTa sanukvari ocneba – evropuli ojaxis wevrobis kandidatebi gavxdiT, rac oden pativi rodia, bevrs gvavalebs. . . saaxalwlod upirvelesad, visurvebdi, mSvidoba damyarebuliyos mzisqveSeTSi, kidev ufro mogvZalebodes moyvasis siyvaruli da, rogorc Cveni brZeni saxalxo mTqmeli brZanebs:
`gwyalobdeT wminda basili
dagmarcxebiyoT mteria!
gamravldes Cveni qveyana,
gamravldes Cveni eria!~.